Tegenwoordig horen we overal om ons heen dat je dik wordt van koolhydraten en dat je meer eiwitten moet eten in plaats van koolhydraten om op gewicht te blijven. Welke koolhydraten worden dan bedoeld? En is dat echt wel zo?
Wat zijn koolhydraten?
Koolhydraten is een verzamelnaam voor enkelvoudige, tweevoudige en meervoudige suikers:
- De enkelvoudige suikers vinden we terug in onder andere koekjes en snoep. Hier zit geen voedingswaarde in en als je hier veel van eet, kun je daar inderdaad dik van worden.
- Tweevoudige suikers vinden we onder andere in fruit en de meervoudige suikers met name in granen. Ongeraffineerde granen zitten boordevol voedingsstoffen en zijn ons basis-energievoedsel. Hierbij kun je denken aan bruine of zilvervliesrijst, boekweit, gierst, gerst, rogge, tarwe. Elk volk heeft een ander graan als hoofdvoedsel. Bij de Aziaten is dat rijst, in Africa sorghum, in het Midden Oosten tarwe, waar men pita brood, couscous en tabouleh van maakte. In Rusland gebruikte men veel boekweit, in Schotland was haver een belangrijk graan. En alle mensen die hier leefden hadden slanke en sterke lichamen. Zodra je echter de granen gaat bewerken, gaan ze zich als suiker in je lichaam gedragen, waardoor je een verstoring van de bloedsuikerspiegel kunt krijgen, je onbedwingbare trek in suiker krijgt, maar ook humeurschommelingen en overgewicht kunt krijgen.
Gluten
Hele granen zijn een zeer goede voedingsbron, want zij bevatten essentiële enzymen, ijzer, vezels, vitamine B-complex en vitamine E. Bepaalde granen bevatten ook gluten, dit is een eiwit waar sommige mensen helemaal niet tegen kunnen (mensen met coeliakie) en waar sommige mensen intolerant voor zijn. Gluten vind je in tarwe, spelt, rogge, gerst en kamut. Haver is van origine glutenvrij, maar het kan tijdens de teelt, het transport en de opslag in aanraking komen met granen die wel gluten bevatten. Dus als je helemaal zeker wilt zijn dat je glutenvrije haver hebt, dan koop je die haver waarbij dat ook op het pak vermeld staat.
Fytinezuur
Ook bevatten granen fytinezuur, een zogenaamd antinutriënt. Dit betekent dat het de opname van andere voedingsstoffen kan remmen. Maar als fytinezuur langere tijd met vocht in aanraking komt, wordt het minder actief of inactief gemaakt, waardoor je andere voedingsstoffen goed kunt opnemen. Daarom is het ook belangrijk dat je brood eet wat een langere rijstijd heeft gehad (bijvoorbeeld zuurdesembrood) en dat je je granen goed kookt en je muesli een nacht laat weken.
Onderstaand nog enkele eigenschappen van granen:
Gerst
Gerst is zoet en goed voor de maag en spijsvertering. Als je last hebt van indigestie, kan het goed helpen. Het beval wel wat gluten, maar niet veel.
Gierst
Gierst is rijk aan ijzer, magnesium, kalium en vitamine B en E. Het ondersteunt het spijsverteringssysteem en een echte energie oppepper.
Haver(mout)
Haver bevat het meeste vet van alle granen; het zijn wel de vetten die je helpen bij het afvallen. Verder is het een goede bron van B-vitamines en het is goed voor het zenuwstelstel en voor de botten.
Rogge
Rogge is een graan wat goed is voor de lever. Lijd je aan hoofdpijn, maak dan bouillon van dit graan.
Spelt
Spelt bevat minder gluten dan tarwe en kan goed helpen bij obstipatie, dikke darm ontsteking en slechte spijsvertering.
Rijst
Bruine en zilvervliesrijst zijn erg goed voor het zenuwstelsel en het spijsverteringssysteem. Rijst is een van de minst allergene granen, dat betekent dat de meest gevoelige mensen rijst kunnen eten. Rijst heb je in variaties, ronde rijstkorrel (eet je liever in de winter) en lange rijstkorrel (eet je in de zomer) en basmatirijst (goed voor mensen met overgewicht of mensen die veel slijmvorming hebben).
Voor alle granen geldt dat ze goed gekookt moeten worden. Houd als leidraad aan 1 kopje graan op 2 kopjes water, een snufje zout en 45 minuten in de snelkookpan of 1 uur in een gewone pan. Al het water moet zijn opgenomen.
